Teknologiutviklinga bremsast av auka avgifter

Regjeringa har i samband med ny klimaplan varsla ei markant auke i CO2 — avgifta fram mot 2030. Denne kjem i tillegg til at kompensasjonsordninga utfasast framover.

Økonomiske konsekvensar

Fiskebåt har sett på kva implikasjonar det vil kunne utgjere for driftsresultat, driftsmargin og drivstoffkostnadane dei neste ni åra. Som grunnlag for utrekningane har me tatt utgangspunkt i lønsemdsundersøkinga til Fiskeridirektoratet for perioden 2016 til 2019, og slik funne diverse nøkkeltal for eit gjennomsnittsfartøy i kvar flåtegruppe.

Utrekningane er basert på ei rekke føresetnadar, noko ein kan få nærmare innsyn i gjennom Fiskebåts utfyllande rapport, men denne tabellen oppsummerar i alle fall det indikative hovudbiletet;

Eit gjennomsnittleg fartøy i torsketrålgruppa kan vente eit fall i driftsresultatet på kring 12,5 millionar i 2030. Det vil i så fall tilseie 43 prosent nedgang i driftsmargin.

• I pelagisk trål må ein kunne forvente eit fall kring 5 millionar i driftsresultat, noko som vil medføre ein nedgang på over 50 prosent i driftsmargin.
• Ringnot vil potensielt kunne oppleve at driftsmarginen fell med ein tredjedel sidan driftsresultatet truleg fell med over 3 millionar kroner for eit gjennomsnittsfartøy.
• For gjennomsnittsfartøyet i konvensjonell hav vil driftsresultatet falle med nærmare 4 millionar kroner, noko som tilseier eit fall i driftsmargin kring 50 prosent.
• For konvensjonell kyst vil driftsresultatet reduserast med nesten 1 million, noko som indikerer ein nedgang på kring 10 prosent i driftsresultat og 26 prosent i driftsmargin.

Konsekvensar for flåten og fiskeria

• Potensiell markant nedgang i driftsresultat og driftsmargin, mindre lønsemd i alle flåtegrupper.
• Reduserte inntekter for fiskarane og rederia.
• Auka behov for ytterlegare strukturering.
• Marginale fiskeri vil bli enno meir utsett og fleire fiskeri vil bli ulønnsame. Det kan gjelde fisket etter reker, snabeluer, lange, brosme øyepål og delar av seifisket, og dessutan andre fiskeri som vil møte ekstra lønsemdsutfordringar som følge av auka avgiftspress.
• Norge kan dermed stå i fare for å ikkje utnytte tilgjengelege kvotar, og i samsvar med havrettstraktaten kan andre land dermed krevje tilgang til desse kvotane.
• Det kan gi ein mindre klimavenleg utanlandsk flåte, med ingen eller lågare klimaavgifter, tilgang til norske fiskeri og der resultatet blir auka utslepp globalt.
• Auka drivstoffkostnader vil potensielt føre til færre driftsdøgn og større sesongtoppar når ressursane er lettast tilgjengeleg. Dette vil kunne gi ytterlegare utfordringar for heilårleg drift i fiskeindustrien.
• Forsterkar sentraliseringseffektar, og reduserer aktivitet og dessutan ringverknader for kystsamfunn og tilhøyrande næringar.
• Redusert lønsemd vil redusere fornyingsevna, og utan fornying stoppar utviklinga av klimavenleg teknologi opp.
• Ein større andel nybygg blir bygd i utlandet hjå rimelegare aktørar, og at desse aktørane dermed utnyttar norske teknologiske fortrinn.
• Kraftig reduksjon i oppdrag for norsk maritim industri, både for verfts- og leverandørindustrien.

Vegen vidare

Fiskeflåten ynskjer å vere ein spydspiss i utviklinga av ny miljøteknologi i maritim sektor, og fiskeflåten har tidlegare vist seg raske med å ta ny miljøvennleg teknologi i bruk. Eit sterkt virkemiddelapparat er nødvendig for å møte krava om nye store utsleppskutt i fiskeflåten. Derfor trengst både ei:

• vidareføring av kompensasjonsordninga for fiskeflåten,
• ei forlenging av miljøavtalen om NOx,
• og etablering av eit CO2-fond,

Verkemiddelapparatet må blant anna anvendast til å utvikle ny teknologi i eit samspel mellom fiskeflåten og maritime verksemder. På den måten kan det utviklast verdsleiande teknologi som vil gi oss nye eksportinntekter, samstundes som utsleppa vil reduserast.

Det er også viktig å redusere andre avgifter som fiskeflåten er pålagt for å unngå at ei høgare CO2-avgift svekka fornyingsevna. Ei skroting av den vedtatte fiskale fiskeriavgifta som planleggast innført 1. juli i år vil vere ein god start.

Vi må også unngå at utanlandske fiskefartøy utan høge klimaavgifter tar over norske fiskeri, og der resultatet blir auka CO2-utslepp globalt. Eller at verdifullt og klimavenleg protein frå havet må erstattast med anna protein. Dette er eit sterkt argument for at CO2-avgifta til fiskeflåten må sjåast i samanheng med kva som skjer i land vi konkurrera med, og kva som er teknologisk mogleg.

EU har ein langt lettare veg til Paris-målet enn Noreg. Medan Noreg berre hadde kutta 2,3 prosent av klimagassutsleppa i 2019 samanlikna med referanseåret 1990, har EU kutta 26 prosent i same periode. Årsaka er veksten i oljesektoren i Noreg i denne perioden. Det kan vere vanskeleg å forstå at konkurranseutsett næringsliv i Noreg, som fiskeflåten, av denne grunn får langt høgare CO2-avgifter enn tilsvarande sektorar i andre land.

Det finst svært gode argument for å bruke gulrot framfor pisk i enkelte sektorar for å fremme nødvendige utsleppskutt i Noreg. Oljen har gitt oss eit oljefond på 11.000 milliardar kroner. Dette bør brukast meir aktivt til å støtte opp under næringar som på grunn av oljeverksemda får ein lenger veg å gå for å komme i mål med utsleppskutta.

Det er lønsemd som skal sikre ei framleis teknologisk utvikling. Eit auka avgiftspress vil redusere lønsemda og vere ein effektiv brems for teknologiutviklinga i fiskeflåten.