Handel med sjømat stoppar ikkje opp utan EØS

Det er allereide to prosent toll på norsk laks til EU, tollen vil bli nøyaktig den same utanfor EØS. Eksport av laks er regulert av handelsavtalen frå 1973, ikkje EØS-avtalen. Det er 14 til 18 % toll på bearbeida fiskeprodukt som for t.d røykt laks. WTO-avtalen forbyr auking av toll når den først er sett ned. Så det vil ikkje bli noko auke i tollen ut over det som ligg i EØS.

EØS-avtalen kan seiast opp dersom ein av partane ønsker det, jmfr. artikkel 127 i EØS-avtalen. Etter 12 månader trer automatisk frihandelsavtalen frå 1973 (og seinere oppdatert) i kraft. Noreg har allereide fleire avtalar med EU som trer i kraft når EØS-avtalen går ut. Den viktigaste er handelsavtalen frå 1973 som gir full tollfridom på all handel med industrivarer mellom Noreg og EU.

Handel med sjømat stopparsjølvsagt ikkje opp utan EØS. Handelen med fisk og sjømat er hovedsakeleg regulert av Handelsavtalen mellom Noreg og EU, ikkje EØS. Ved alle utvidingar av EU med nye medlemsland, er det forhandla fram avtaler om tollfrie kvoter som er tekne inn i Handelsavtalen. Med EØS-avtalen fekk vi låg eller ingen toll på ubearbeida kvit fisk. WTO-avtalen forbyr auking av toll når den først er sett ned. EU klarar ikkje å dekke eit stort og veksande behov for fersk sjømat utan kortreist fisk frå Noreg. EUs sjølforsyningsgrad på laks er 16 prosent og på torsk 9 prosent. Den synk no som Storbritannia har gått ut av EU.

Fiskeeksporten til EU er i dag berre delvis tollfri, basert på kvoter, fiskeslag og grad av vidareforedling. Det er høg toll på vidareforedla norsk fisk til EU, mens norskfanga fisk som er vidareforedla på fabrikkar i EU og som vert eksportert tilbake til Noreg, slepp toll. Sanninga er dermed den stikk motsette: Norsk fiskeindustri vil ikkje lenger bli utkonkurrert på heimemarkedet av tollfri EU-import når EØS-avtalen vert sagt opp.

EU er mykje meir avhengig av å få fisken fram frå Noreg enn dei er ifrå Storbritannia. Noreg leverer ein fjerdepart av all fisk som EU importerer og det er fleire arbeidsplassar bygd på norsk fisk i EU enn i Noreg. EU har over 20.000 arbeidsplasser som er bygd på vidareforedling av norsk fisk.

Og det vil ikkje bli noko Brexit-kaos om Noreg går ut av EØS. Storbritannia var fullt medlem av EU. Noreg har EØS og har handelsavtalen fra 1973 å falle tilbake på, og den gir norsk industri tollfri tilgang til EU-markedet.