I Fiskeribladet 9.2.22 skriv Harald Østensjø at den nye haustingsforskrifta medfører at arbeidsplassar i fiskemjølindustrien, og på industritrålarar, er trua. Trua fordi forskrifta reduserer maksimal mengde lovleg bifangst. Østensjø har rett.
Pelagisk Forening var representert i arbeidsgruppa som hadde som mandat å levera forslag til forenkling av det såkalla tekniske regelverket. Arbeidet var leia av direktoratet, gjekk i rykk og napp over mange år, og enda opp med haustingsforskrifta. Pelagisk Forening dissenterte, og har fleire gangar ytra kritikk mot at direktoratet gjekk utover sitt mandat, då direktoratet foreslo omfattande negative realitetsendringar. Realitetsendringar som heller ikkje var konsekvensutgreidd. Pelagisk Forening var den einaste organisasjonen som protesterte mot forslaget.
Direktoratet fekk òg kritikk, og raudt lys, av Regelrådet.
Pelagisk Forening var kritisk til forslag om realitetsendringar, og stilte spørsmål ved om det å halvera bifangstprosentar var innanfor arbeidsgruppa sitt mandat. Me spelte mellom anna inn at «Reduksjon av lovlege bifangsprosentar kan i ytterste konsekvens føra til at fiskeri må avviklast.»
Pelagisk Forening uttalte òg at ein «Eventuell reduksjon av lovlege bifangsprosentar krev såleis ei grundigare biologisk, og praktisk, vurdering enn kva som er gjort i arbeidsgruppa.» Slike vurderingar synest ikkje å vera gjort.
Pelagisk Forening oppfattar det slik at bifangstprosentane opphavleg er satt for å ta høgda for at det, av biologiske og praktiske grunnar, er uunngåeleg med bifangst i fiskeri. Fordi fiskeri er ulike, er det ikkje unaturleg med ulike satsar i ulike fiskeri.
No skal det vera same bifangstprosent over heile fjøla, i forenklinga sitt namn. Det er som å ha same fartsgrensa i heile landet. Det er enkelt for alle å forholda seg til, men det er ikkje hensiktsmessig, eller det beste for nokon.
Bifangst er heller ikkje i seg sjølv negativt, så lenge fiskeriet er berekraftig. Tvert om. Bifangst fører til at fiskeri blir meir effektive, lønsame og såleis gjer mindre utslepp per kg fisk. Det er difor underleg at det er så stor motstand mot bifangst i seg sjølv.
Somme industritrålarar har òg kvote på kvitfisk, typisk sei, og har fabrikk for å ta vare på kvitfisken. Kvitfisken blir seld til menneskemat. Desse reiarlaga har lykkast i å kombinera to marginale fiskeri til eit lønsamt fiskeri. Dette kan det no bli slutt på.
Alternativt må fiskarane fiska desse kvotane på separate turar. Det er tvilsamt om det lønner seg. Det vil i alle høve ikkje bidra til reduserte utslepp. Om fiskeriet blir avvikla, og båtane blir liggande til kai, blir det nullutslepp.
Å innføra reglar som gjer det vanskeleg, eller direkte uråd, å fiska norske bærekraftige kvotar, er i strid med det politiske målet om å at fastsette kvotar skal fiskast. Når ein veit at korkje kvotane for sei eller øyepål i Nordsjøen er i nærleiken av å bli fiska kan endringa verka tragikomisk, men dei som lever av desse fiskeria synest neppe endringa er komisk.
Dei som prøver å vidareføra fiskeria kan fort enda som lovbrytarar fordi grensa for kva som er lovleg bifangst er unaturleg lav. Det er det berre advokatar som kan tena på.
Forskriftsendringa går direkte på lønsemda til industritrålarane, og arbeidsplassane om bord. Det seier seg sjølv kva som skjer om landindustrien mistar vesentlege mengder råstoff. Industritrålfisket skjer i stor grad om sommaren. Altså i ein periode det er lite anna fiskeri. For landindustrien kan konsekvensen vera stenging. Endringa motverkar det tydeleg politiske målet om heilårlege arbeidsplassar i fiskeindustrien.
Om ikkje haustingsforskrifta torpederer industritrålfisket så har myndigheitene meir skyts på lager. I høyringsnotatet Ny forskrift om fiskeriløyve og kvotefaktorar – oppfølging av Meld.St. nr. 32 (2018-2019) Eit kvotesystem for auka verdiskaping s. 58 står det at:
«En mulig konsekvens av sammenslåing av gruppene kan være at flere tillatelser blir benyttet, noe som kan medføre økt bifangst av hvitfisk og andre arter. En mulig løsning er å oppheve unntaket fra påbudet om sorteringsrist i fisket etter kolmule og øyepål i Nordsjøen.»
Konsekvensane, for fiskerinæringa, landindustrien, distrikta og samfunnet er ikkje konsekvensutgreidd her heller.
Pelagisk Forening kjem til å protestera mot forslaget om å fjerna dispensasjonsregelen, men på sikt er det kanskje ein tapt kamp. Ein kan spørja seg kvifor direktoratet nyttar eit kvart høve til å gjera industritrålfisket vanskelegare. Er det noko som sit i veggane?
Industritrålarane skal sjølvsagt ikkje fiska meir enn kvotane sine, dei skal fiska berekraftig, rapportera fangstane sine så korrekt som mogeleg, respektera minstemålsreglar og liknande. Det kan ikkje aksepterast at berekraftige fiskeri blir vanskeleggjort, eller gjort umogeleg, p. g. a. ønske om forenkling av regelverk.
