Hovudbestandane i havet ser ut til å vere på et historisk bra nivå, men er det noko der ute vi har oversett? Kanskje til og med gløymd i vår iver etter å bli verdas beste.
Havet har gjennom hundrevis av år utfordra oss på mange forskjellige måtar, gitt oss mykje gleder og av og til sorger.
Eg har vore så heldig å kunne leve av fiske i heile mitt vaksne liv og håper inderleg at komande generasjonar får same mogelegheit til å hauste av havet.
Grunnen til å komme med ei bekymringsmelding var et møte vi i NAIS (North Atlantic Institute for Sustainable Fishing) hadde med Runde Miljøsenter og ornitologane Alv Ottar Folkestad og Olav Runde.
Hovudformålet var å diskutere framtidige utfordringar med havvind.
Vi fekk en innføring av sjøfuglen sin plass i økosystemet og ikkje minst konsekvensane om den skulle forsvinne frå vårt sårbare system.
Sjøfuglen er ein energiberar i våre havområde, den påverkar direkte havets evne til å produsere biomasse. Med andre ord: vår beste allierte.
Sjøfuglen har levd godt av fiskeriaktivitetar gjennom hundrevis av år, men no i beste sendetid, med alle titlane intakt har vi verkeleg svikta vår beste allierte.
Våre to ornitologar Alv Ottar og Olav var heilt klare på at om vi ikkje tok litt lærdom ifrå våre forfedrar, ville havet til slutt døy. Dei viste meir respekt for alt liv i havet og gjødsla havet som var heilt vesentleg for at sjøfuglen og livet i havet skulle overleve,
Dette var for oss et slag midt i ansiktet. Når dei i tillegg har registrert nedgang på mange av bestandane er vi kanskje på veg inn i ei krise som på ingen måte har fått tilstrekkeleg med fokus frå styresmaktene og fiskerinæringa si side.
Sjøfuglane kan leve til dei blir 70 år, med andre ord nesten like gamle som oss. Vi har gjort litt uformelle undersøkingar frå forskjellige hald som dessverre bekreftar eit fravær av sjøfuglen. Om dette betyr forflytting eller uttøying, er ikkje godt å seie.
Det som er udiskutabelt, er at bidraget frå fiskeria dei siste 20 åra har vorte sterkt redusert delvis med lovens lange arm som pådrivar.
Vi tok et tilbakeblikk på driftsmønsteret vårt som da var om bord i «Nybo». «Nybo» var i likskap med 6-7 andre båtar i Smutthavet på sildeproduksjon i perioden mai til ut juni frå 1998-2006. Råstoffet blei kjøpt frå islandske, færøyske, danske og svenske båtar samt ein russisk båt.
I den aktuelle perioden kunne så mykje som 5 millionar sjøfuglar bli fora opp utan at vi skal ta æra for det, men det berre illustrerer sameksistensen som for oss var heilt naturleg.
Da ilandføringskravet kom i 2005 måtte vi installere ismaskiner og gifttilsetting på avskjeret og sjøfuglen blei den store taparen.
Så tilbake til veteranane våre Alv Ottar Folkestad og Olav Runde. Dette er respekterte og dyktige personar som får sin velfortente pensjon kvar månad. Dei har ikkje noko økonomisk agenda med å meine verken det eine eller det andre, dei berre bær på ein kunnskap og ei frykt for framtida om vi ikkje tek til fornuft. Å påføre fuglen nok ein x faktor som vindkraft vil etter det dei formidlar om sjøfuglen sin betydning, vere nok til å diskvalifisere all vindkraft på land kystnært og til havs for all framtid.
Når ein veit at enkelte fugleartar treng opp til 100 år for å bygge seg opp igjen er det all grunn til å ta dette på alvor.
Etter å stått skulerett overfor ornitologane skal eg innrømme at dette har sat sitt preg på oss i NAIS. Ein del av denne kunnskapen burde vere ein naturleg del av oss som har fiske som levebrød, og ikkje minst dei som sit på reguleringa av fiske.
Vi som alle andre næringar lever i ei tid der dokumentasjon er vår nye religion. Vi har forlate eit system bygd på kunnskap og tillit over i mistillitens verda basert på dokumentasjons-tidsalderen. Tida vår vert kanskje i for stor grad brukt til å dokumentere medan viktige signal og teikn frå det som faktisk skjer rundt oss på fiskefeltet går oss hus forbi?
Vi har prøvd å videreformidle synspunkta til ornitologane gjennom Midsundkonferansen og andre fora til folkevalde politikarar, til forskarar og fiskeriorganisasjonar. Det er få, om ingen som har utfordra kunnskapen til Alv Ottar Folkestad og co., men har i likskap med oss undervurdert sjøfuglen sin sentrale rolle i økosystemet.
I etterkant av foredraget til Alv Ottar Folkestad på Midsundkonferansen, kom det ein amerikansk forskingsrapport som hadde studert sjøfuglen sin påverknad på biomasseproduksjonen i havet. Konklusjonen var at i gode hekkesesongar kontra dårlege, produserte havområde 50 % meir biomasse.
I likskap med Dag Otto Lauritsen i programmet «Huskestue» ser det ut at vi i næringa både på sjøen og i forvaltninga opererer på eit middels til lågt kunnskapsnivå om havets mangfald.
Vi i NAIS håper å kunne bidra med å få i gang ein diskusjon om utfordringane rundt havets mangfald og ikkje minst kva er eigentleg statusen for sjøfuglbestanden? Er vi framleis like suverene eller er det tid for kursendring?
